Για τον Öcalan, οι "νόμοι Nelson Mandela" είναι μακρυνό όνειρο...

Υπάρχει μια ιστορική και πολιτική συγγένεια μεταξύ του Νέλσον Μαντέλα και του φυλακισμένου Κούρδου πολιτικού ηγέτη Abdullah Öcalan. Ο Μαντέλα και ο Αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου ήταν και οι δύο ένθερμοι υποστηρικτές του κουρδικού αγώνα, με τον Μαντέλα να αρνείται το βραβείο που του έδωσαν οι τουρκικές αρχές το 1992, επικαλούμενος την αντίθεσή του στην καταστολή εναντίον των Κούρδων και στέλνοντας, επί τούτου, ένα διάσημο μήνυμα υποστήριξης σε κουρδικό φεστιβάλ. Πράγματι, ο Öcalan ήταν καθ' οδόν προς τη Νότια Αφρική για να συναντηθεί με την κυβέρνηση Μαντέλα αναζητώντας πολιτικό άσυλο όταν απήχθη από την ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι από πράκτορες των τουρκικών υπηρεσιών πληροφοριών.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο χαρακτηρισμός του Öcalan ως «Μαντέλα της Μέσης Ανατολής» είναι κάτι περισσότερο από απλή ρητορική ή κάτι περισσότερο από ένα απλό ζήτημα αλληλεγγύης μεταξύ των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων. Ο Μαντέλα πέρασε 27 χρόνια στη φυλακή. Ο Öcalan πλησιάζει τώρα τον δικό του τέταρτο του αιώνα φυλάκισης σε εντυπωσιακά παρόμοιες συνθήκες. Και στις δύο περιπτώσεις, η φυλάκιση αυτών των σπουδαίων πολιτικών προσωπικοτήτων είχε βαθιά επίδραση στους νομικούς και πολιτικούς ιστούς των αντίστοιχων χωρών τους.

Όπως πολλοί Κούρδοι πολιτικοί κρατούμενοι, ο Μαντέλα οδήγησε μια σθεναρή εκστρατεία αντίστασης στις συνθήκες της φυλάκισής του, κερδίζοντας κάποιες μεταρρυθμίσεις στο πειθαρχικό σύστημα τιμωρίας που επιβλήθηκε στους πολιτικούς κρατούμενους στο διαβόητο νησί Robben, όπου δεν υπήρχαν λευκοί κρατούμενοι αλλά μόνο μαύροι, καθώς και Ινδοί και έγχρωμοι κρατούμενοι, για να χρησιμοποιήσουμε τη νοτιοαφρικανική ορολογία. Επιτρεπόταν στον Μαντέλα ένα γράμμα και μια επίσκεψη διάρκειας 30 λεπτών κάθε έξι μήνες και δεν του δόθηκε άδεια να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του και ενός από τους γιους του, που πέθαναν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Οι επιστολές λογοκρίνονταν και οι τηλεφωνικές κλήσεις παρακολουθούνταν, ενώ ο Μαντέλα αρνήθηκε τις κυβερνητικές προσφορές για αποφυλάκιση με αντάλλαγμα διάφορες παραχωρήσεις, με την πεποίθηση ότι έπρεπε να επιτύχει την ελευθερία όλων των Νοτιοαφρικανών, όχι μόνο του εαυτού του.

Η κράτηση του Öcalan έχει χαρακτηριστεί από παρόμοιες κατάφωρες παραβιάσεις των πολιτικών ελευθεριών, του κράτους δικαίου και των δικαιωμάτων των πολιτικών κρατουμένων. Έχουν περάσει δύο ολόκληρα χρόνια από το τελευταίο, σύντομο τηλεφώνημα ή επαφή του με τον έξω κόσμο (ΣτΜ: ένα τηλεφώνημα με τον αδερφό του, Μεχμέτ, στις 25 Μαρτίου του 2021), ενώ την τελευταία δεκαετία μπόρεσε να συναντηθεί με τους δικηγόρους του μόνο για μια σύντομη περίοδο, το 2019. Ο Öcalan ήταν εντελώς μόνος του στη φυλακή του İmrali για πολλά χρόνια, μέχρι τη μεταφορά τριών άλλων Κούρδων πολιτικών κρατουμένων (ΣτΜ: το 2009, δέκα χρόνια μετά τη σύλληψή του). Αυτοί οι κρατούμενοι δεν επιτρέπεται σχεδόν ποτέ να συναναστραφούν μεταξύ τους, με τον Οτσαλάν να υπόκειται στα πιο σκληρά περιοριστικά μέτρα από κάθε πολιτικό κρατούμενο στην Ευρώπη, να υπόκειται σε τιμωρητικά μέτρα επανειλημμένα και αυθαίρετα για να τον κρατήσουν περιορισμένο στο κελί του χωρίς αναψυχή ή κοινωνικοποίηση. Ωστόσο, παρά την ακραία αυτή απομόνωση, παραμένει η καρδιά του κουρδικού απελευθερωτικού αγώνα και του ευρύτερου κινήματος για δημοκρατία και μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία.

Οι διευρυμένες κατευθυντήριες γραμμές του ΟΗΕ για την προστασία των κρατουμένων είναι γνωστές ως «νόμοι του Νέλσον Μαντέλα», προς τιμήν του διάσημου πολιτικού κρατούμενου. Κατοχυρώνουν κρίσιμα δικαιώματα ως προς την εγγενή αξιοπρέπεια και αξία των κρατουμένων, απαγορεύοντας τα βασανιστήρια, την κακομεταχείριση και τις διάφορες μορφές εξευτελισμού και περιορισμού, περιορίζοντας κυρίως τη χρήση της απομόνωσης -αυτό που για τον Μαντέλα ήταν «η πιο απαγορευτική πτυχή της ζωής στη φυλακή».

Στην περίπτωση του Öcalan , είναι σαφές ότι αυτές οι οδηγίες δεν τηρούνται. Ο Öcalan είναι μεγαλύτερος τώρα από ό,τι ήταν ο Μαντέλα κατά την απελευθέρωσή του, ωστόσο συνεχίζει να υποφέρει κάτω από ένα εξαιρετικά σκληρό καθεστώς απομόνωσης, με ξεκάθαρο σκοπό να σπάσει το πνεύμα του και να καταπνίξει τη συνεχιζόμενη κουρδική αντίσταση. Οι μόνοι νόμοι που φέρουν το όνομα του Öcalan είναι τα τουρκικά μέτρα που απαλλάσσουν τους πολιτικούς κρατούμενους από τα βασικά δικαιώματα που παρέχονται σε άλλους κρατούμενους. Οι λεγόμενοι «νόμοι του Öcalan» ή «παραθυράκι του Öcalan» έχουν δει το περιοριστικό καθεστώς στο Ιμραλί να επεκτείνεται σε όλο το βάναυσο σωφρονιστικό σύστημα της Τουρκίας, όπου ζουν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, συμπεριλαμβανομένων 11 βουλευτών του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, πολλών δημοσιογράφων και πολλών ακτιβιστών, δικηγόρων και άλλων ατόμων, που αγωνίζονται για μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία.

Καθώς ο Öcalan πλησιάζει το ένα τέταρτο του αιώνα της φυλάκισής του, μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι μια μέρα ο «Μαντέλα της Μέσης Ανατολής» θα μπορέσει να δανείσει το όνομά του σε νόμους που υπερασπίζονται, αντί να καταστρέφουν, τα θεμελιώδη δικαιώματα για τα οποία και οι δύο ηγέτες έχουν θυσιάσει τόσα πολλά.

Α.

Με πληροφορίες από το Medyanews